Silbo Gomero – The Whistle ‘Language’ of The Canary Islands

Silbo Gomero – Ngôn ngữ “huýt sáo” của Quần Đảo Canary

La Gomera is one of the Canary Islands situated in the Atlantic Ocean off the northwest coast of Africa. This small volcanic island is mountainous, with steep rocky slopes and deep, wooded ravines, rising to 1,487 metres at its highest peak. It is also home to the best known of the world’s whistle ‘languages’, a means of transmitting information over long distances which is perfectly adapted to the extreme terrain of the island.

Đảo La Gomera thuộc quần đảo Canary nằm ở Đại Tây Dương ngoài khơi bờ biển phía tây bắc châu Phi. Hòn đảo núi lửa nhỏ này địa hình nhiều đồi núi, với những sườn đá dốc đứng và những khe núi sâu, cây cối rậm rạp, đỉnh núi cao nhất đạt 1.487 mét. Đây cũng là nơi tồn tại của ngôn ngữ huýt sáo nổi tiếng nhất thế giới, một phương tiện truyền thông tin ở khoảng cách xa, hoàn toàn thích nghi với địa hình khắc nghiệt của hòn đảo.

This ‘language’, known as ‘Silbo’ or ‘Silbo Gomero’- from the Spanish word for ‘whistle’ – is now shedding light on the language-processing abilities of the human brain, according to scientists. Researchers say that Silbo activates parts of the brain normally associated with spoken language, suggesting that the brain is remarkably flexible in its ability to interpret sounds as language.

Theo các nhà khoa học, ‘ngôn ngữ’ này được gọi là ‘Silbo’ hoặc ‘Silbo Gomero’ – trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là ‘tiếng huýt sáo’ – hiện đang dần làm sáng tỏ khả năng xử lý ngôn ngữ của bộ não con người. Các nhà nghiên cứu nói rằng Silbo kích hoạt các phần của bộ não con người liên quan đến ngôn ngữ nói, cho thấy bộ não con người rất linh hoạt trong khả năng diễn giải âm thanh như ngôn ngữ.

‘Science has developed the idea of brain areas that are dedicated to language, and we are starting to understand the scope of signals that can be recognised as language,’ says David Corina, co-author of a recent study and associate professor of psychology at the University of Washington in Seattle.

Khoa học đã phát triển ý tưởng về các vùng não dành riêng cho ngôn ngữ và chúng ta bắt đầu hiểu phạm vi tín hiệu có thể được nhận diện là ngôn ngữ ‘, David Corina, đồng tác giả của một nghiên cứu gần đây kiêm phó giáo sư tâm lý học tại Đại học Washington ở Seattle nói.

Silbo is a substitute for Spanish, with individual words recoded into whistles which have high- and low-frequency tones. A whistler – or silbador – puts a finger in his or her mouth to increase the whistle’s pitch, while the other hand can be cupped to adjust the direction of the sound. “There is much more ambiguity in the whistled signal than in the spoken signal,’ explains lead researcher Manuel Carreiras, psychology professor at the University of La Laguna on the Canary island of Tenerife. Because whistled ‘words’ can be hard to distinguish, silbadores rely on repetition, as well as awareness of context, to make themselves understood.

Silbo là một ngôn ngữ thay thế cho tiếng Tây Ban Nha, với các từ riêng lẻ được mã hóa thành tiếng huýt sáo có âm tần số cao và thấp. Người huýt sáo hay còn gọi là silbador – đặt một ngón tay vào miệng để tăng cường độ của tiếng huýt sáo, trong khi tay kia có thể chụm lại để điều chỉnh hướng phát ra âm thanh. “Tín hiệu huýt sáo thì khó hiểu hơn nhiều so với tín hiệu nói”, người dẫn đầu nghiên cứu, nhà khoa học Manuel Carreiras, giáo sư tâm lý học tại Đại học La Laguna trên đảo Canary, giải thích. Vì các tiếng huýt sáo khó phân biệt nên người huýt sáo dựa vào sự lặp lại, cũng như nhận thức về bối cảnh, để có thể làm cho người nhận tín hiệu hiểu được.

The silbadores of Gomera are traditionally shepherds and other isolated mountain folk, and their novel means of staying in touch allows them to communicate over distances of up to 10 kilometres. Carreiras explains that silbadores are able to pass a surprising amount of information via their whistles. ‘In daily life they use whistles to communicate short commands, but any Spanish sentence could be whistled.’ Silbo has proved particularly useful when fires have occurred on the island and rapid communication across large areas has been vital.

Người sử dụng ngôn ngữ huýt sáo ở Gomera thường là những người chăn cừu và những người dân ở vùng núi xa xôi khác, và phương thức liên lạc mới lạ của họ cho phép họ giao tiếp trong khoảng cách lên tới 10 km. Carreiras giải thích rằng họ có thể truyền tải một lượng thông tin kinh ngạc với tiếng huýt sáo của mình. ‘Trong cuộc sống hàng ngày, họ huýt sáo để giao tiếp các lệnh ngắn, nhưng bất kỳ câu tiếng Tây Ban Nha nào cũng có thể được mã hóa thành tiếng huýt sáo’. Silbo đã được chứng minh là đặc biệt hữu ích trong các vụ hỏa hoạn xảy ra trên đảo và việc giao tiếp nhanh trên các khu vực rộng lớn là rất quan trọng.

The study team used neuroimaging equipment to contrast the brain activity of silbadores while listening to whistled and spoken Spanish. Results showed the left temporal lobe of the brain, which is usually associated with spoken language, was engaged during the processing of Silbo. The researchers found that other key regions in the brain’s frontal lobe also responded to the whistles, including those activated in response to sign language among deaf people. When the experiments were repeated with non-whistlers, however, activation was observed in all areas of the brain.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng thiết bị hình ảnh thần kinh để đối chiếu hoạt động não của người sử dụng loại ngôn ngữ này khi nghe tiếng huýt sáo và khi nghe tiếng Tây Ban Nha. Kết quả cho thấy thùy thái dương bên trái của não, thường liên quan đến ngôn ngữ nói, đã tham gia vào quá trình xử lý ngôn ngữ Silbo. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng các vùng quan trọng khác trong thùy trán của não cũng phản ứng với những tiếng huýt sáo, bao gồm cả những vùng được kích hoạt để phản ứng với ngôn ngữ ký hiệu ở những người khiếm thính. Tuy nhiên, khi các thí nghiệm lặp lại với những người không sử dụng ngôn ngữ huýt sáo, kích hoạt xảy ra ở tất cả các khu vực của não.

“Our results provide more evidence about the flexibility of human capacity for language in a variety of forms,’ Corina says. “These data suggest that left-hemisphere language regions are uniquely adapted for communicative purposes, independent of the modality of signal. The non-Silbo speakers were not recognising Silbo as a language. They had nothing to grab onto, so multiple areas of their brains were activated.’

“Kết quả của chúng tôi cung cấp nhiều bằng chứng hơn về tính linh hoạt về khả năng ngôn ngữ của con người dưới nhiều hình thức khác nhau”, Corina nói. “Những dữ liệu này cho thấy các vùng ngôn ngữ bán cầu trái được điều chỉnh đặc biệt phù hợp cho mục đích giao tiếp, không phụ thuộc vào phương thức tín hiệu. Những người không nói tiếng Silbo không nhận ra Silbo là ngôn ngữ. Họ không có ý niệm về nó, vì vậy nhiều vùng não của họ được kích hoạt.”

Carreiras says the origins of Silbo Gomero remain obscure, but that indigenous Canary Islanders, who were of North African origin, already had a whistled language when Spain conquered the volcanic islands in the 15th century. Whistled languages survive today in Papua New Guinea, Mexico, Vietnam, Guyana, China, Nepal, Senegal, and a few mountainous pockets in southern Europe. There are thought to be as many as 70 whistled languages still in use, though only 12 have been described and studied scientifically. This form of communication is an adaptation found among cultures where people are often isolated from each other, according to Julien Meyer, a researcher at the Institute of Human Sciences in Lyon, France. ‘They are mostly used in mountains or dense forests,’ he says. ‘Whistled languages are quite clearly defined and represent an original adaptation of the spoken language for the needs of isolated human groups.’

Carreiras nói rằng nguồn gốc của Silbo Gomero vẫn còn mơ hồ, nhưng người dân bản địa đảo Canary, người gốc Bắc Phi, đã có ngôn ngữ huýt sáo trước khi Tây Ban Nha chinh phục quần đảo núi lửa này ở thế kỷ 15. Các ngôn ngữ huýt sáo tồn tại đến ngày nay ở Papua New Guinea, Mexico, Việt Nam, Guyana, Trung Quốc, Nepal, Senegal và một vài vùng núi ở phía Nam Châu Âu. Có người cho rằng có tới 70 ngôn ngữ huýt sáo vẫn được sử dụng, mặc dù chỉ có 12 ngôn ngữ được mô tả và nghiên cứu khoa học. Hình thức giao tiếp này là một sự thích nghi được tìm thấy giữa các nền văn hóa nơi mọi người thường bị cô lập với nhau, theo Julien Meyer, nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Con người ở Lyon, Pháp. “Chúng chủ yếu được sử dụng ở vùng núi hoặc rừng rậm”, ông nói. ‘Các ngôn ngữ huýt sáo được xác định khá rõ ràng và thể hiện sự thích ứng ban đầu của ngôn ngữ nói đáp ứng nhu cầu của các nhóm người bị cô lập.’

But with modern communication technology now widely available, researchers say whistled languages like Silbo are threatened with extinction. With dwindling numbers of Gomera islanders still fluent in the language, Canaries’ authorities are taking steps to try to ensure its survival. Since 1999, Silbo Gomero has been taught in all of the island’s elementary schools. In addition, locals are seeking assistance from the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). “The local authorities are trying to get an award from the organisation to declare Silbo Gomero as something that should be preserved for humanity,’ Carreiras adds.

Nhưng với sự phổ biến của công nghệ truyền thông hiện đại ngày nay, các nhà nghiên cứu cho biết các ngôn ngữ huýt sáo như Silbo đang có nguy cơ biến mất. Với số lượng ngày càng ít những người dân đảo Gomera còn thạo ngôn ngữ này, chính quyền Canaries đang có những động thái để đảm bảo sự sống còn của nó. Từ năm 1999, Silbo Gomero đã được đưa vào chương trình dạy trong tất cả các trường tiểu học ở đây. Ngoài ra, người dân địa phương đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO). “Chính quyền địa phương đang cố gắng giành giải thưởng từ UNESCO để tuyên bố Silbo Gomero là thứ cần được bảo tồn cho nhân loại,” Carreiras nói thêm.