Climate change reveals ancient artefacts in Norway’s glaciers

A. Well above the treeline in Norway’s highest mountains, ancient fields of ice are shrinking as Earth’s climate warms. As the ice has vanished, it has been giving up the treasures it has preserved in cold storage for the last 6,000 years – items such as ancient arrows and skis from Viking Age* traders. And those artefacts have provided archaeologists with some surprising insights into how ancient Norwegians made their livings.

Phía trên con đường ở những ngọn núi cao nhất của Na Uy, những cánh đồng băng cổ đại đang thu hẹp lại khi khí hậu Trái đất ấm lên. Khi băng tan, nó để lộ những kho báu mà nó đã bảo quản trong kho lạnh trong 6.000 năm qua – những vật phẩm như mũi tên cổ và ván trượt từ các thương nhân Thời Viking. Và những đồ tạo tác đó đã cung cấp cho các nhà khảo cổ học thêm những hiểu biết đáng ngạc nhiên về cách người Na Uy cổ đại kiếm sống.

B. Organic materials like textiles and hides are relatively rare finds at archaeological sites. This is because unless they’re protected from the microorganisms that cause decay, they tend not to last long. Extreme cold is one reliable way to keep artefacts relatively fresh for a few thousand years, but once thawed out, these materials experience degradation relatively swiftly.

Các vật liệu hữu cơ như vải và da sống tương đối hiếm được tìm thấy tại các địa điểm khảo cổ. Điều này là do nếu chúng không được bảo vệ khỏi các vi sinh vật gây thối rữa, chúng thường không tồn tại lâu. Nhiệt độ cực lạnh là một cách tốt để giữ cho các đồ tạo tác tương đối nguyên vẹn trong vài nghìn năm, nhưng sau khi băng tan, những đồ vật này bị xuống cấp tương đối nhanh chóng.

With climate change shrinking ice cover around the world, glacial archaeologists need to race the clock to find newly revealed artefacts, preserve them, and study them. If something fragile dries and is windblown it might very soon be lost to science, or an arrow might be exposed and then covered again by the next snow and remain well-preserved. The unpredictability means that glacial archaeologists have to be systematic in their approach to fieldwork.

Với tình trạng biến đổi khí hậu, lớp băng bao phủ trên khắp thế giới ngày càng thu hẹp, các nhà khảo cổ học về bang cần phải chạy đua với thời gian để tìm ra những đồ tạo tác, bảo quản và nghiên cứu chúng. Nếu một thứ gì đó mỏng manh bị khô và bị gió thổi bay, nó có thể bị thất lạc không thể nghiên cứu, hoặc một mũi tên có thể lộ ra và sau đó lại được bao phủ bởi lớp tuyết tiếp theo và vẫn được bảo quản tốt. Do mọi thứ khó đoán trước được, các nhà khảo cổ học về băng phải có hệ thống trong cách tiếp cận điều tra thực địa.

C. Over a nine-year period, a team of archaeologists, which included Lars Pilø of Oppland County Council, Norway, and James Barrett of the McDonald Institute for Archaeological Research, surveyed patches of ice in Oppland, an area of south-central Norway that is home to some of the country’s highest mountains. Reindeer once congregated on these ice patches in the later summer months to escape biting insects, and from the late Stone Age**, hunters followed. In addition, trade routes threaded through the mountain passes of Oppland, linking settlements in Norway to the rest of Europe.

Trong khoảng thời gian chín năm, một nhóm các nhà khảo cổ học, bao gồm Lars Pilø của Hội đồng Hạt Oppland, Na Uy, và James Barrett của Viện Nghiên cứu Khảo cổ học McDonald, đã khảo sát các mảng băng ở Oppland, một khu vực thuộc trung nam Na Uy là nơi có một số ngọn núi cao nhất của đất nước. Những con tuần lộc đã từng tụ tập trên những mảng băng giá này vào những tháng cuối hè để trốn côn trùng cắn, và từ cuối thời kỳ đồ đá **, những người thợ săn cũng đi con đường này. Ngoài ra, các tuyến đường thương mại xuyên qua các đèo núi của Oppland, nối các khu định cư ở Na Uy với phần còn lại của châu Âu.

The slow but steady movement of glaciers tends to destroy anything at their bases, so the team focused on stationary patches of ice, mostly above 1,400 metres. That ice is found amid fields of frost-weathered boulders, fallen rocks, and exposed bedrock that for nine months of the year is buried beneath snow.

Sự di chuyển chậm nhưng ổn định của các sông băng có thể phá hủy bất cứ thứ gì dưới chân băng, vì vậy nhóm nghiên cứu tập trung vào các mảng băng đứng yên, chủ yếu ở độ cao hơn 1.400 mét. Băng đó được tìm thấy giữa những cánh đồng đá phong sương giá, những khối đá rơi và nền đá lộ thiên mà trong chín tháng của năm bị chôn vùi dưới lớp tuyết.

 ‘Fieldwork is hard work – hiking with all our equipment, often camping on permafrost – but very rewarding. You’re rescuing the archaeology, bringing the melting ice to wider attention, discovering a unique environmental history and really connecting with the natural environment,’ says Barrett.

‘Thực địa là công việc khó khăn – phải đi bộ đường dài với tất cả các thiết bị, và thường cắm trại trên lớp băng vĩnh cửu – nhưng điều này rất bổ ích. Barrett nói: Bạn đang giải cứu ngành khảo cổ học, giúp nhiều người biết đến việc băng tan, khám phá lịch sử môi trường độc đáo và thực sự kết nối với môi trường tự nhiên.

D. At the edges of the contracting ice patches, archaeologists found more than 2,000 artefacts, which formed a material record that ran from 4,000 BCE to the beginnings of the Renaissance in the 14th century. Many of the artefacts are associated with hunting. Hunters would have easily misplaced arrows and they often discarded broken bows rather than take them all the way home. Other items could have been used by hunters traversing the high mountain passes of Oppland: all-purpose items like tools, skis, and horse tack.

Tại các rìa của các mảng băng vỡ, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy hơn 2.000 đồ tạo tác, tạo thành một hồ sơ tài liệu kéo dài từ năm 4.000 trước Công nguyên đến đầu thời kỳ Phục hưng ở thế kỷ 14. Nhiều đồ tạo tác gắn liền với săn bắn. Những người thợ săn đã dễ dàng bỏ quên mũi tên và họ thường vứt bỏ những chiếc cung bị hỏng hơn là mang chúng về nhà. Những vật dụng khác có thể đã được sử dụng bởi những người thợ săn băng qua những con đèo cao của Oppland: những vật dụng đa năng như dụng cụ, ván trượt và xe ngựa.

E. Barrett’s team radiocarbon-dated 153 of the artefacts and compared those dates to the timing of major environmental changes in the region – such as periods of cooling or warming – and major social and economic shifts – such as the growth of farming settlements and the spread of international trade networks leading up to the Viking Age. They found that some periods had produced lots of artefacts, which indicates that people had been pretty active in the mountains during those times. But there were few or no signs of activity during other periods.

Nhóm nghiên cứu của Barrett xác định niên đại bằng carbon phóng xạ 153 trong số các đồ tạo tác và so sánh những niên đại đó với thời gian của những thay đổi lớn về môi trường trong khu vực – chẳng hạn như thời kỳ lạnh đi hoặc ấm lên – và những thay đổi kinh tế và xã hội lớn – chẳng hạn như sự phát triển của các khu định cư nông nghiệp và sự lan rộng của các mạng lưới thương mại quốc tế dẫn đến Thời đại Viking. Họ phát hiện ra rằng một số thời kỳ đã tạo ra rất nhiều đồ tạo tác, điều này cho thấy rằng con người đã hoạt động khá tích cực ở vùng núi này trong thời gian đó. Nhưng có rất ít hoặc không có dấu hiệu hoạt động trong các thời kỳ khác.

F. What was surprising, according to Barrett, was the timing of these periods. Oppland’s mountains present daunting terrain and in periods of extreme cold, glaciers could block the higher mountain passes and make travel in the upper reaches of the mountains extremely difficult. Archaeologists assumed people would stick to lower elevations during a time like the Late Antique Little Ice Age, a short period of deeper-than-usual cold from about 536-600 CE. But it turned out that hunters kept regularly venturing into the mountains even when the climate turned cold, based on the amount of stuff they had apparently dropped there.

Theo Barrett điều đáng ngạc nhiên là thời gian của những giai đoạn này. Các ngọn núi của Oppland có địa hình hiểm trở và trong thời kỳ cực kỳ lạnh giá, các sông băng có thể chặn các đèo cao hơn và khiến việc đi lại ở các vùng thượng lưu của những ngọn núi trở nên vô cùng khó khăn. Các nhà khảo cổ học cho rằng con người sẽ bám vào các độ cao thấp hơn trong một thời gian như thời kì tiểu băng hà muộn, một khoảng thời gian ngắn lạnh hơn bình thường từ khoảng 536-600 Công Nguyên. Nhưng dựa trên số lượng đồ đạc mà họ đã đánh rơi ở đó, hóa ra những người thợ săn vẫn thường xuyên mạo hiểm vào vùng núi ngay cả khi khí hậu trở lạnh.

‘Remarkably, though, the finds from the ice may have continued through this period, perhaps suggesting that the importance of mountain hunting increased to supplement failing agricultural harvests in times of low temperatures,’ says Barrett. A colder turn in the Scandinavian climate would likely have meant widespread crop failures, so more people would have depended on hunting to make up for those losses.

Barrett nói: “Đáng chú ý là, những phát hiện từ băng có thể vẫn tiếp tục trong suốt thời kỳ này, có lẽ cho thấy tầm quan trọng của việc săn bắn trên núi càng tăng lên để bổ sung cho những vụ thu hoạch nông nghiệp thất bát trong thời kỳ nhiệt độ thấp. Khí hậu Scandinavia trở nên lạnh hơn có thể đồng nghĩa với việc mất mùa trên diện rộng, vì vậy nhiều người sẽ phụ thuộc vào săn bắn để bù đắp cho những thiệt hại đó.

G. Many of the artefacts Barrett’s team recovered date from the beginning of the Viking Age, the 700s through to the 900s CE. Trade networks connecting Scandinavia with Europe and the Middle East were expanding around this time. Although we usually think of ships when we think of Scandinavian expansion, these recent discoveries show that plenty of goods travelled on overland routes, like the mountain passes of Oppland. And growing Norwegian towns, along with export markets, would have created a booming demand for hides to fight off the cold, as well as antlers to make useful things like combs. Business must have been good for hunters.

Nhiều đồ tạo tác mà nhóm của Barrett khôi phục được có niên đại từ đầu Thời đại Viking, những năm 700 đến những năm 900 Công nguyên. Mạng lưới thương mại kết nối Scandinavia với châu Âu và Trung Đông đã được mở rộng trong khoảng thời gian này. Mặc dù chúng ta thường nghĩ đến những con tàu khi nghĩ về sự mở rộng của Scandinavia, nhưng những khám phá gần đây cho thấy rằng rất nhiều hàng hóa được vận chuyển trên các tuyến đường bộ, chẳng hạn như các con đường đèo ở Oppland. Và các thị trấn Na Uy ngày càng phát triển, cùng với thị trường xuất khẩu, sẽ tạo ra nhu cầu bùng nổ về da sống để chống lại cái lạnh, cũng như gạc để làm những thứ hữu ích như lược. Công việc kinh doanh hẳn là tốt cho những người thợ săn.

H. Norway’s mountains are probably still hiding a lot of history – and prehistory – in remote ice patches. When Barrett’s team looked at the dates for their sample of 153 artefacts, they noticed a gap with almost no artefacts from about 3,800 to 2,200 BCE. In fact, archaeological finds from that period are rare all over Norway. The researchers say that could be because many of those artefacts have already disintegrated or are still frozen in the ice. That means archaeologists could be extracting some of those artefacts from retreating ice in years to come.

Những ngọn núi của Na Uy có lẽ vẫn còn ẩn chứa rất nhiều lịch sử – và thời tiền sử – trong những mảng băng xa xôi. Khi nhóm của Barrett xem xét niên đại cho 153 đồ tạo tác của họ, họ nhận thấy hầu như không có đồ tạo tác nào từ khoảng 3.800 đến 2.200 trước Công nguyên. Trên thực tế, những phát hiện khảo cổ học từ thời kỳ đó rất hiếm trên khắp Na Uy. Các nhà nghiên cứu nói rằng điều đó có thể là do nhiều đồ tạo tác trong số đó đã bị phân hủy hoặc vẫn còn trong băng. Điều đó có nghĩa là các nhà khảo cổ có thể phát hiện một số đồ tạo tác đó từ lớp băng lùi dần trong nhiều năm tới.