° Đường đời có ngàn vạn nẻo, đường bộ không thông, đi đường thủy.

° Trên bảng không có tên, nhưng dưới chân vẫn có đường đi. Bạn kiên định đi về phía trước, bước qua quãng đường này thì ánh dương chói lọi và muôn hoa đua sắc rộ nở đang chờ đón bạn.

Mang nặng lòng mong mỏi của cha mẹ và thầy giáo, cùng với bạn bè bạn đã trải qua mấy năm vật lộn gian khổ, chịu đựng cuộc chiến đấu thi cử đến kinh khủng. Kết qu là có một số bạn bè nhận được giấy báo trúng tuyển, còn bạn thì ngược lại trông mãi không về, đã hỏng thi.

Lúc này, bạn sẽ đau khổ, bạn có thể oán trách mình. Bạn xấu hổ đã phụ lòng cha mẹ và thầy giáo.

Nhưng bạn phải uống hết cốc rượu đắng này của đời. Bạn dù sao cũng không nên quá buồn đau. Bạn tuổi tác còn non trẻ, năm tháng tương lai hãy còn dài. Đường đời có ngàn vạn nẻo, đường bộ không thông ta đi đường thủy. Thi hỏng chỉ có nghĩa là trong một vạn con đường lớn trước mặt, con đường đào tạo bằng học hành tạm thời đóng cửa đối với bạn, vẫn còn 9999 con đường đang mở rộng cho bạn! Dựa vào tâm tình hứng thú của bạn, dựa vào ưu thế đặc biệt bạn có, bạn có thể đang thích hợp đi theo những con đường ngoài việc học đào tạo lâu dài.

Bạn chỉ mới 17, 18 tuổi, đang độ tuổi học tập, mà bạn lại có nguyện vọng tha thiết tiếp tục học tập, thì sau khi thi hỏng nên thay đổi phương thức và đối tượng học tập, cả xã hội đều là một trường học lớn, trong trường đại học này bạn vẫn có thể tung cánh bay. Chỉ cần bền gan vững chí, cuộc đời thành công vẫn thuộc về bạn. Hiện nay có nhiều hình thức đào tạo đại học như đại học tại chức, đại học ban đêm, đại học gửi thư, đại học từ xa, bạn có thể dựa theo điều kiện của mình chọn lấy một phương thức để đến học. Trong tất cả các trường nghiệp dư, điều then chốt nhất là ở chỗ tự học tự chủ. Người có chí ắt làm nên. ở đó, bạn có thể rèn luyện “mình” thêm cao hn, cường tráng hơn.

Tự học, có nghĩa là phải đạt được “chân tài thuớc học”. Bất kể bạn ở trong cảnh ngộ nào, bất kể bạn đang nằm chờ nghề nghiệp hoặc đã đi làm, hoặc đã tìm được công việc tạm thời, đều không thể vứt bỏ việc học. Khi bạn còn đang trẻ như thế này, cần phải gắng sức không ngừng, có kế hoạch tự học một môn hoặc vài môn kiến thức văn hóa khoa học. Bạn không nên thấy những bạn học được học lên mà tự hổ thẹn. Một số lớn trong những bạn đó thật ra không cao hơn chất xám của bạn, có nhiều môn thậm chí còn thua bạn một quãng. Người đi học đào tạo sâu, chắc đâu tưng lai có học vấn có tài hoa hn bạn. Bạn biết nhà văn Nghiêm Văn Tỉnh nổi tiếng đã từng ba lần hỏng thi. Gii được vấn đề flobanniux nổi tiếng về toán học, Vưng Hiểu Tinh được trường Đại học khoa học kỹ thuật quốc phòng nhận đặc cách là giáo viên toán, lại là người thi hỏng năm 1977!

Cũng có một số người tuy vào đại học, học được học vị Thạc sĩ, nhưng sau khi ra khỏi cổng nhà trường vẫn bình thường, chẳng làm nên được việc gì, bất kể ở phương diện nào đều không tỏ ra xuất sắc hơn bạn. ở xã hội khoa học kỹ thuật hiện đại đổi mới từng tháng từng ngày, tri thức bùng nổ, chu kỳ tri thức đổi mới ngày càng ngắn. Bạn chỉ có không ngừng học tập mới có thể hòa được vào nhịp độ nhanh của thời đại, một khi dừng bước không đi lên thì lập tức đã bị bỏ rơi lại sau, bất kể bạn là sinh viên chính quy hay là học sinh “Ngũ Đại” (ý nói các trường nghiệp dư) cũng đều thế cả. Người Mỹ thống kê đã đưa ra kết luận: Những kiến thức số sinh viên tốt nghiệp đại học năm 1976 học được, đến năm 1980 đã có một nửa đã cũ, đến năm 1986 hầu như toàn bộ đều lỗi thời. Lúc này anh ta nếu như vẫn không tăng cường học tập, đổi mới kiến thức, đến năm 1990, anh ta sẽ chẳng có gì khác với một học sinh phổ thông Cao trung 10 năm trước. Đại học đã thành quá khứ, lúc này chỉ còn lại một mnh bằng chỉ có cái tên mà thôi.

Ở trong một xã hội nền giáo dục không phát đạt, thói đời thường tôn sùng mảnh bằng cao, sau khi bạn thi trượt bạn có thể phải chịu sức ép thiên kiến, chịu sự xem nhẹ của xã hội, chịu sự khinh rẻ của những người giống như cánh hàng thịt người Hồ kia trong “Nho lâm ngoại sử” 260 năm về trước. Lúc này, bạn dù sao cũng đừng để ý đến những cái đó, thi hỏng, nhân cách của bạn thật ra không có khiếm khuyết chút nào, thật ra bạn không có thấp lùn hơn người. Bạn vẫn như trước kia, ngẩng cao đầu mạnh bước, đối với cái nhìn lạnh lùng, châm biếm và khinh miệt của “bọn hàng thịt người Hồ” bạn chỉ cần liếc mắt một cái là đủ. Bạn phải mạnh dạn bỏ rơi họ để đi về phía trước. Bạn phải dùng hành động thực tế, dùng thành quả to lớn của đời người để trả lời họ. Theo thời gian trôi đi, dựa vào lòng kiên nhẫn và ngoan cường của bạn, ít thì chỉ vài tháng mà nhiều thì hai ba năm, “bọn hàng thịt người Hồ” sẽ tự mất hứng, mà phải trố mắt nhìn bạn, chưa biết chừng còn gọi bạn là “ông em rể hiền” nữa.

Shubenhwa thậm chí nói: “Tiến bộ của triết học được tạo nên ở ngoài cổng nhà trường”.

Những người nổi danh ở ngoài cổng nhà trường, làm nên những sự nghiệp oanh liệt được cả loài người mến phục nhiều vô kể. Tùy ý nghĩ ra, bạn sẽ có thể kê ra hàng loạt tên tuổi chói sáng - Rửnghen, khi học trung học bị vu cáo đuổi học, đến tư cách thi đại học cũng không có, nhờ tự học đã trở thành nhà vật lý nổi tiếng của Đức, lần đầu tiên nhận giải thưởng Nobel. Leven Hook, một đời chưa hề qua giáo dục chính quy, là người làm ở phòng thường trực của một Tòa thị chính ở Hà Lan, bằng tự học đã phát minh ra kính hiển vi, từ đó phát hiện ra vi trùng vén lên bức màn của hàng loạt môn khoa học hiện đại. Edison, Faraday, Franklin, Stevenson, Lomonoxov, Hoa La Canh... đều tự học mà trở thành nhà khoa học, nhà phát minh vĩ đại. Antuson, Gorki tự học trở thành văn hào nổi tiếng thế giới. Tề Bạch Thạch, Nhiếp Nhĩ, Mai Lan Phương đều tự học mà trở thành nhà nghệ thuật tầm cỡ thế giới. Điôgen, một thợ thuộc da người Đức bằng tự học đã trở thành tác gia, nhà triết học hiển hách. Xiuwabu vì nhà nghèo chỉ học đến năm thứ hai trung học thì thôi học. Làm người đánh xe, làm thuê mướn ở nhà hàng cơm, người quét dọn ở nhà máy, khi làm những công việc này ông vẫn học tập từ trong trường học lớn ngoài xã hội, về sau dựa vào tài năng xuất sắc của ông, đã đảm nhận chức chủ tích hội đồng quản trị Công ty thép Mỹ. Vương Vĩnh Khánh, chủ tịch Tập đoàn chất dẻo Đài Loan có tài sản 4 tỷ đô la chỉ được học qua giáo dục Tiểu học kiểu Nhật, ông có thể dùng tiếng Anh thảo luận vấn đề quản lý kiểu Trung Quốc của ông với các nhà kinh tế học được xếp vào một trong mười nhà cự phú người Hoa trên toàn cầu. Engels và Mao Trạch Đông cũng là tinh anh của nhân loại ở ngoài cổng trường đại học...

Bạn nhận được gợi ý gì từ trong hàng loạt những tên tuổi còn chưa kể hết này? Mặc dù hỏng thi, nhưng chẳng lẽ bạn lại không thể tỏ ra được bản sắc anh hùng của mình trong cuộc chiến của đời người chăng?

Thật ra trên đời cũng có những người mơ hồ ngu xuẩn, họ nhìn không ra ngoài con đường học đào tạo lâu dài ra, còn có 9999 con đường lớn của trường đời, lại đem toàn bộ cuộc đời tùy tiện xem như một canh bạc, dốc túi liều một phen vào việc bước vào đại học, đến khi thi hỏng từ chỗ ngã một keo không dậy nổi, ngã lòng nản chí liền đi đến tuyệt vọng. Đây thật sự là một điều quá bất hạnh. Trước hết, tâm trạng này không lành mạnh bình thường, mà có thiên hướng hẹp hòi, bệnh hoạn. Những người như thế dù cho có lên được đại học, trong tương lai anh ta cũng luôn luôn có thể không chịu đựng nổi những đả kích khác của đời người. Bạn dẫu sao cũng đừng nên noi theo những con người như thế.

Trên danh sách tuy không có tên mình, nhưng dưới chân vẫn có đường đi. Bạn kiên định đi về phía trước, bước qua quãng đường này thì ánh dương chói lọi và muôn hoa đua sắc rộ nở đang chờ đón bạn.